مقدمه تعبدیمقدمه مشروط به قصد قربت هنگام امتثال را مقدمه تعبدی گویند. ۱ - تعریفمقدمه تعبدی، مقابل مقدمه توصلی بوده و عبارت است از مقدمه‌ای که موافقت و امتثال امر آن، به قصد قربت نیاز دارد؛ به بیان دیگر، در سقوط امر آن، علاوه بر ایجاد ماموربه در خارج، همراه بودن آن با قصد قربت نیز لحاظ شده است، زیرا صرف نظر از مقدمه بودن، عبادت نیز است و صرف انجام مامور به ، بدون مقارنت با قصد قربت، موجب سقوط امر آن نمی‌گردد. ۱.۱ - نمونهطهارات سه گانه وضو ، غسل و تیمم از مقدمات عبادی محسوب می‌شود، زیرا حتماً باید به داعی امر و به قصد قربت انجام شود؛ ۱.۲ - مثالبرای مثال، اگر کسی بدون قصد قربت وضو بگیرد، عملش صحیح نیست و چنان چه با آن حالت نماز بخواند نمازش مانند نماز بدون قصد قربت باطل است. ۲ - اشکالچون تمام اوامر غیری، توصلی می‌باشد و مسئله استحقاق عقوبت و مثوبت در اوامر غیری، مطرح نیست مخصوص اوامر نفسی است (این اشکال پیش می‌آید) که چگونه در مورد طهارات سه گانه این امر صادق نیست و انجام آنها موجب قرب به خدا و مثوبت است؛ به بیان دیگر، چه چیز سبب شده که طهارات سه گانه در عین حال که امر غیری دارد و اوامر غیری ، توصلی می‌باشد، قصد قربت در آنها معتبر بوده و باید به داعی امر انجام شود و بر انجام آنها نیز ثواب مترتب است؟ ۳ - پاسخبه این سؤال، پاسخ‌های گوناگون داده شده است، از جمله این که طهارات ثلاث ذاتاً عبادت می‌باشد و امر استحبابی نفسی به آنها تعلق گرفته است، و با حفظ عبادیت و استحباب نفسی، برای نماز و امثال آن، مقدمیت دارد، به صورتی که در تحقق مقدمه ، باید عبادیت و قصد قربت رعایت گردد و در نتیجه، بر موافقت آن ثواب بار می‌شود. [۲]
کفایة الاصول، فاضل لنکرانی، محمد، ج۲، ص (۳۰۵-۳۰۱).
[۹]
کفایة الاصول، آخوند خراسانی، محمد کاظم بن حسین، ص۱۳۹.
[۱۰]
سیری کامل در اصول فقه، فاضل لنکرانی، محمد، ج۵، ص (۳۲۷-۳۲۳).
۴ - پانویس
۵ - منبعفرهنگنامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۷۷۶، برگرفته از مقاله «مقدمه تعبدی». |